स्वातंत्र्य दिनाच्या पूर्वसंध्येला राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांचे राष्ट्राला उद्देशून भाषण, सांगितल्या ‘या’ मोठ्या गोष्टी

राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी आज, रविवारी संध्याकाळी स्वातंत्र्यदिनाच्या पूर्वसंध्येला राष्ट्राला संबोधित केले. राष्ट्रपती म्हणून राष्ट्राला दिलेले हे पहिलेच भाषण होते. यावेळी ते म्हणाले की, 76 व्या स्वातंत्र्यदिनाच्या पूर्वसंध्येला मी देश-विदेशात राहणाऱ्या सर्व भारतीयांना माझ्या हार्दिक शुभेच्छा देतो. राष्ट्रपती म्हणाले की, या अभिमानास्पद प्रसंगी तुम्हाला संबोधित करताना मला खूप आनंद होत आहे. ते म्हणाले की, भारत स्वतंत्र देश म्हणून 75 वर्षे पूर्ण करत आहे. १४ ऑगस्ट हा दिवस फाळणी-भयंकर स्मृती दिन म्हणून साजरा केला जातो. हा स्मृतिदिन साजरा करण्यामागचा उद्देश सामाजिक एकोपा, मानवी सबलीकरण आणि एकात्मता वाढवणे हा आहे.

शेळीपालन व्यवसाय कर्ज: त्यासाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया,अनुदान – संपूर्ण माहिती

15 ऑगस्ट 1947 रोजी आपण वसाहतवादी राजवटीच्या बेड्या तोडल्या. त्यादिवशी आम्ही आमच्या नशिबाला आकार देण्याचे ठरवले होते. त्या शुभदिनाची जयंती साजरी करताना आम्ही सर्व स्वातंत्र्यसैनिकांना अभिवादन करतो. आपण सर्वांनी स्वतंत्र भारतात श्वास घेण्यासाठी सर्वस्वाचा त्याग केला. भारताचे स्वातंत्र्य हा आपल्यासाठी तसेच जगातील प्रत्येक लोकशाही समर्थकांसाठी उत्सवाचा विषय आहे. भारत स्वतंत्र झाला तेव्हा अनेक आंतरराष्ट्रीय नेत्यांनी आणि विचारवंतांनी आपल्या लोकशाही शासन व्यवस्थेच्या यशाबद्दल शंका व्यक्त केली होती. त्याच्या भीतीची अनेक कारणे होती.

त्या काळात (स्वातंत्र्यापूर्वी) लोकशाही आर्थिकदृष्ट्या प्रगत राष्ट्रांपुरती मर्यादित होती. परकीय राज्यकर्त्यांनी वर्षानुवर्षे भारताचे शोषण केले. त्यामुळे भारतातील लोक गरिबी आणि निरक्षरतेशी झगडत होते. पण भारतीयांनी त्यांची भीती खोटी दाखवली. भारताच्या मातीत लोकशाहीची मुळे अधिक खोल आणि मजबूत होत गेली. बहुसंख्य लोकशाही देशात महिलांना मतदानाचा अधिकार मिळवण्यासाठी बराच काळ संघर्ष करावा लागला. परंतु आपल्या प्रजासत्ताकाच्या सुरुवातीपासूनच भारताने सार्वत्रिक प्रौढ मताधिकार स्वीकारला.

अशा प्रकारे आधुनिक भारताच्या शिल्पकारांनी प्रत्येक प्रौढ नागरिकाला राष्ट्रनिर्मितीच्या सामूहिक प्रक्रियेत सहभागी होण्याची संधी दिली. लोकशाहीच्या खऱ्या सामर्थ्याची जाणीव जागतिक समुदायाला करून दिली याचे श्रेय भारताला जाते. भारताचे हे यश हा निव्वळ योगायोग नव्हता असे माझे मत आहे. सभ्यतेच्या अगदी सुरुवातीलाच भारत भूमीतील संत आणि महात्म्यांनी सर्व प्राणीमात्रांच्या समानता आणि एकतेवर आधारित जीवनदृष्टी विकसित केली होती.

महात्मा गांधींसारख्या महान वीरांच्या नेतृत्वाखालील स्वातंत्र्यलढ्यात आधुनिक युगात आपली प्राचीन जीवनमूल्ये पुन्हा प्रस्थापित झाली. म्हणूनच आपल्या लोकशाहीत भारतीयत्वाचे घटक दिसतात. गांधीजी सत्तेचे विकेंद्रीकरण आणि सामान्य माणसाचे सक्षमीकरण करण्याच्या बाजूने होते. गेल्या 75 आठवड्यांपासून आपल्या देशात स्वातंत्र्यलढ्यातील महान आदर्शांचे स्मरण होत आहे. दांडी यात्रेच्या स्मृती जागृत करून मार्च २०२१ मध्ये ‘आझादी का अमृत महोत्सव’ सुरू करण्यात आला. त्या युगप्रवर्तक चळवळीने आपला संघर्ष जागतिक पटलावर प्रस्थापित केला. त्यांचा सत्कार करून आमच्या उत्सवाची सुरुवात झाली. हा सण भारतातील लोकांना समर्पित आहे.

देशवासियांनी मिळवलेल्या यशाच्या जोरावर स्वावलंबी भारत घडवण्याचा संकल्पही या महोत्सवाचा एक भाग आहे. देशभरात आयोजित या महोत्सवाच्या कार्यक्रमांमध्ये सर्व वयोगटातील नागरिक उत्साहाने सहभागी होत आहेत. भारताच्या या विस्तीर्ण भूमीत आपला वैभवशाली स्वातंत्र्यलढा शौर्याने चालू होता. अनेक थोर स्वातंत्र्यसैनिकांनी पराक्रमाची उदाहरणे मांडून राष्ट्रीय प्रबोधनाची मशाल पुढच्या पिढीकडे सोपवली. अनेक शूर योद्ध्यांचे आणि त्यांच्या संघर्षातील वीरांचे योगदान विशेषतः शेतकरी आणि आदिवासी समाजाच्या सामूहिक स्मरणातून दीर्घकाळ राहिले.

गेल्या वर्षीपासून दर १५ नोव्हेंबर हा ‘आदिवासी गौरव दिन’ म्हणून साजरा करण्याचा शासनाचा निर्णय स्वागतार्ह आहे. आमचे आदिवासी सुपरहिरो हे केवळ स्थानिक किंवा प्रादेशिक प्रतीक नाहीत तर ते संपूर्ण राष्ट्रासाठी प्रेरणास्त्रोत आहेत. विशेषत: भारतासारख्या प्राचीन देशाच्या प्रदीर्घ इतिहासात 75 वर्षे हा राष्ट्रासाठी फारच कमी काळ वाटतो. पण वैयक्तिक पातळीवर हा काळ आयुष्याच्या प्रवासासारखा आहे. आपल्या ज्येष्ठ नागरिकांनी त्यांच्या आयुष्यात आश्चर्यकारक बदल पाहिले आहेत. स्वातंत्र्यानंतरच्या सर्व पिढ्यांनी कशाप्रकारे कठोर परिश्रम केले, प्रचंड आव्हानांना तोंड दिले आणि स्वतःचे भविष्य सांगणारे कसे बनले याचे ते साक्षीदार आहेत.

सन 2047 पर्यंत आपण आपल्या स्वातंत्र्यसैनिकांची स्वप्ने पूर्ण करू असा आपला संकल्प आहे. बाबासाहेब भीमराव आंबेडकर यांच्या नेतृत्वाखाली संविधानाची रचना करणाऱ्या व्यक्तिमत्त्वांची दूरदृष्टी या काळात आपल्याला जाणवली असेल. आम्ही आधीच स्वावलंबी भारत निर्माण करण्यासाठी उत्सुक आहोत. तो असा भारत असेल ज्याने आपली क्षमता ओळखली आहे. अलीकडच्या काळात जगाने नव्या भारताचा उदय झालेला पाहिला आहे. विशेषतः COVID-19 चा उद्रेक झाल्यानंतर. आपण ज्या प्रकारे या महामारीचा सामना केला त्याचे सर्वत्र कौतुक होत आहे. आम्ही स्वदेशी बनावटीच्या लसीसह मानवी इतिहासातील सर्वात मोठी लसीकरण मोहीम सुरू केली. गेल्या महिन्यात आम्ही 200 कोटी लस कव्हरेजचा आकडा पार केला. या महामारीचा सामना करताना आपली कामगिरी जगातील अनेक विकसित देशांपेक्षा अधिक आहे.

कोरोना महामारीचा जगभरातील मानवी जीवन आणि अर्थव्यवस्थेला मोठा फटका बसला आहे. जेव्हा जग या गंभीर संकटाच्या आर्थिक परिणामांना सामोरे जात होते, तेव्हा भारताने स्वतःची काळजी घेतली आणि आता तो पुन्हा वेगाने पुढे जात आहे. सध्या भारत ही जगातील सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या प्रमुख अर्थव्यवस्थांपैकी एक आहे. आपल्या देशात प्रगतीकडे जो उत्साह दिसतो, त्याचे श्रेय आपल्या शेतकरी, कष्टकरी बंधू-भगिनींनाही जाते. यासोबतच व्यवसाय जाणकारांच्या माध्यमातून समृद्धी निर्माण करणाऱ्या आपल्या उद्योजकांनाही जाते. सर्वात आनंदाची गोष्ट म्हणजे देशाचा आर्थिक विकास अधिक सर्वसमावेशक होत आहे आणि प्रादेशिक विषमताही कमी होत आहे.

आर्थिक प्रगतीमुळे देशवासीयांचे जीवन अधिकाधिक सोपे होत आहे. आर्थिक सुधारणांसोबतच लोककल्याणासाठीही नवनवीन पावले उचलली जात आहेत. ‘प्रधानमंत्री आवास योजने’च्या मदतीने गरिबांसाठी स्वत:चे घर हे आता स्वप्न राहिले नसून ते वास्तवाचे रूप धारण केले आहे. तसेच ‘जल जीवन मिशन’ अंतर्गत ‘हर घर जल’ योजनेवर काम सुरू आहे. आज देशात आरोग्य, शिक्षण आणि अर्थव्यवस्था आणि इतर संबंधित क्षेत्रांमध्ये जे चांगले बदल दिसून येत आहेत, त्यात सुशासनाच्या गाभ्यामध्ये मोठी भूमिका आहे. ‘राष्ट्रीय सर्वोच्च’ या भावनेने जेव्हा काम केले जाते, तेव्हा त्याचा परिणाम प्रत्येक निर्णय आणि कृती क्षेत्रात दिसून येतो. जागतिक समुदायात भारताच्या प्रतिष्ठेतही हा बदल दिसून येत आहे.

भारताच्या नव्या आत्मविश्‍वासाचे उगमस्थान देशातील तरुण, शेतकरी आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे देशातील महिला आहेत. आता देशात स्त्री-पुरुषांच्या आधारावर असमानता कमी होत आहे. अनेक रूढी आणि अडथळ्यांवर मात करत महिला पुढे जात आहेत. सामाजिक आणि राजकीय प्रक्रियेत त्यांचा वाढता सहभाग निर्णायक ठरेल. आज आपल्या पंचायती राज संस्थांमध्ये निवडून आलेल्या महिला प्रतिनिधींची संख्या चौदा लाखांहून अधिक आहे. आपल्या देशाच्या अनेक आशा आपल्या मुलींवर आहेत. योग्य संधी मिळाल्यास ते मोठे यश मिळवू शकतात. नुकत्याच पार पडलेल्या राष्ट्रकुल स्पर्धेत अनेक मुलींनी देशाचे नाव उंचावले आहे. इतर आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांमध्येही आमचे खेळाडू देशाचा गौरव करत आहेत. आमचे बरेच विजेते समाजातील वंचित घटकांमधून आले आहेत. आपल्या मुली प्रत्येक क्षेत्रात आपला झेंडा फडकावत आहेत.