मूत्रपिंड, यकृत, हृदय… देशात अवयव प्रत्यारोपणासाठी काय नियम आहेत? बदलांचा अर्थ समजून घ्या
देशात दरवर्षी यकृत किंवा यकृताच्या कर्करोगाने 2 लाख रुग्णांचा मृत्यू होतो, किडनी किंवा इतर अवयवांनी ग्रस्त असलेल्या लोकांच्या मृत्यूची आकडेवारीही भयावह आहे, त्यांना वाचवण्याचा एकच मार्ग आहे आणि तो म्हणजे अवयव प्रत्यारोपण , अधिकाधिक लोकांपर्यंत ‘जीवन दान’ देण्यासाठी मोदी सरकारने ही प्रक्रिया सोपी केली आहे.
आता, अवयव प्रत्यारोपण धोरणांतर्गत, 65 वर्षांवरील लोक देखील मूत्रपिंड, यकृत, हृदय, फुफ्फुस, स्वादुपिंड आणि लहान आतडे प्रत्यारोपणासाठी नोंदणी करू शकतात. एक राष्ट्र एक धोरणानुसार अधिवास प्रमाणपत्राची सक्ती आणि नोंदणी शुल्कही सरकारने रद्द केले आहे.
रुपे क्रेडिट कार्ड UPI शी लिंक करा, ही step-by-stepप्रक्रिया आहे
हे अवयव दान करता येतात
मानसिकदृष्ट्या मृत किंवा पूर्णतः मरण पावलेल्या लोकांकडून देशात यकृत, मूत्रपिंड, हृदय, फुफ्फुसे, आतडे आणि स्वादुपिंड दान केले जाऊ शकते, डोळ्याचा कॉर्निया, हाड, शिरा, स्नायू, लिगामेंट, कूर्चा हृदयाच्या झडपा देखील दान करता येतात. इतर व्यक्तींना दान करा. जर एखादी व्यक्ती जिवंत असेल तर ती संपूर्ण किडनी आणि यकृताचा काही भाग दान करू शकते. हा यकृत असा एक अवयव आहे, ज्याचा फक्त एक तुकडा दान केला जातो, विशेष म्हणजे काही वेळाने यकृत पुन्हा जुन्या आकारात येते.
तुमचा CIBIL स्कोअर जाणून घ्यायचा आहे, तर घरी बसल्या मिनिटांत असे शोधा
अशी प्रक्रिया संपते
जिवंत व्यक्तीचे कोणतेही अवयव दानासाठी घेतले तर त्याची पहिली अट ही आहे की तो गरजूंचा जवळचा नातेवाईक असावा. सर्वप्रथम, रक्तदात्याचे आरोग्य तपासले जाते, जेव्हा डॉक्टर परवानगी देतात, तेव्हाच प्रक्रिया सुरू होते. मृत व्यक्तीचा अवयव घेतल्यास सर्वप्रथम डॉक्टर त्याचा मेंदू पूर्णपणे मृत झाला आहे की नाही हे तपासतात. अशा व्यक्तीला अवयवदान होईपर्यंत व्हेंटिलेटरवर ठेवण्यात येईल.
SBI ने सुरु केली ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ही खास योजना, जाणून घ्या किती व्याज मिळतंय?
ब्रेन डेड म्हणजे काय
ब्रेन डेड म्हणजे अशी परिस्थिती जेव्हा एखाद्या व्यक्तीचा मेंदू पूर्णपणे काम करणे थांबवतो. मनाने चालणारे उपक्रम थांबतात. विशेष म्हणजे घरात हृदयविकाराच्या झटक्याने एखाद्या व्यक्तीचा मृत्यू झाला असेल तर त्या व्यक्तीचे कोणतेही अवयव दान करता येत नाहीत.
भारतात अवयव प्रत्यारोपणाचे नियम
मानवी अवयव प्रत्यारोपण कायदा 1994 मध्ये लागू करण्यात आला. या अंतर्गत कोणत्याही नातेवाइकांकडून मानवी अवयवांचे दान घेता येणार नाही. या कायद्यात मानवी अवयवदानाची प्रक्रिया सोपी करण्याची तरतूद करण्यात आली होती. यानंतर, 2011 मध्ये, ऊतकांचा समावेश करण्यासाठी त्याची व्याप्ती वाढविण्यात आली. अवयव प्रत्यारोपणासाठी दात्यांनी नोंदणी करावी लागते.
पहाटेच्या शपथविधीवर अजित पवार यांची प्रतिक्रिया, जुने विषय काढून काय भेटणार? |
यामध्ये स्वॅप डोनेशन, देणगीदाराची संपूर्ण तपासणी आणि प्राप्तकर्त्याची वैद्यकीय व्यवसायीद्वारे केली जाते. यानंतर 2014 मध्ये या नियमात आणखी बदल करण्यात आले आणि अवयव प्रत्यारोपण करणाऱ्या ऑपरेशन टीमचा सदस्य असलेल्या डॉक्टरांना अवयवदानाला मान्यता देणाऱ्या टीममध्ये समाविष्ट केले जाणार नाही, असा निर्णय घेण्यात आला. जर देणगीदार आणि प्राप्तकर्ता जवळचे नातेवाईक नसतील तर समिती स्वतः ठरवेल की दोघांमध्ये कोणताही व्यवहार होऊ नये.
नियम बदलल्यानंतर काय होणार?
यापूर्वी देशात अवयव दानासाठी नागरिकत्व प्रमाणपत्राची गरज भासत होती, तो केवळ आपल्या राज्यातच अवयव दान करू शकत होता. आता पीडितेला कोणत्याही राज्यात जाऊन अवयवदानासाठी नोंदणी करून प्रत्यारोपण करता येणार आहे. NATO च्या मार्गदर्शक तत्वानुसार, 65 वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे लोक अवयव दान करू शकत नव्हते, आता सरकारने ही वयोमर्यादा रद्द केली आहे, आता 65 वर्षांवरील लोक देखील अवयव दानासाठी नोंदणी करू शकत नाहीत. आतापर्यंत काही राज्यांमध्ये नोंदणी शुल्क आकारले जात होते, मात्र आता सरकारने ते थांबवण्याचे आदेश दिले आहेत.
Latest: