BULL, BEAR, IPO, FPO… शेअर बाजारातील या लोकप्रिय शब्दांचा अर्थ काय?

अदानी समूहाच्या शेअर्समध्ये नुकत्याच झालेल्या घसरणीने share market अधिक चर्चेत आणले आहे. हा असा बाजार आहे ज्यामध्ये अनेक वेळा मोठे नायक अपयशी ठरतात आणि अनेक वेळा रँकही राजा बनताना दिसले आहे. या कारणास्तव शेअर मार्केटला अनिश्चित जग असेही म्हटले जाते. या कॉपीमध्ये  तुम्हाला शेअर मार्केटमध्ये वापरल्या जाणार्‍या काही शब्दांचा अर्थ सांगणार आहोत, ज्याचा तुम्हाला उपयोग होऊ शकतो. जर तुम्हाला शेअर मार्केटमध्ये स्वारस्य असेल तर तुम्हाला हे शब्द माहित असले पाहिजेत.

जेईई मेन फायनल आन्सर की 2023 जाहीर झाली, 5 प्रश्न सोडले, 2 उत्तरे बदलली
इनिशियल पब्लिक ऑफर (IPO): देशात अनेक खाजगी कंपन्या सक्रिय आहेत. जेव्हा या कंपन्यांना निधीची गरज भासते तेव्हा ते सेबीच्या माध्यमातून शेअर बाजारात स्वत:ची यादी करतात. याद्वारे गुंतवणूकदार हे शेअर्स खरेदी आणि विक्री करू शकतात. IPO साधारणपणे तीन दिवसांसाठी उघडतो. जे कंपनीचा आयपीओ विकत घेतात त्यांना कंपनीत स्टेक मिळतो आणि कंपनीकडे फंड जमा होतो. कंपनी गुंतवणूकदारांकडून मिळालेला निधी तिच्या प्रगतीसाठी आणि इतर विविध कामांसाठी खर्च करू शकते.
सार्वजनिक ऑफरवर अनुसरण करा (FPO): FPO हा देखील IPO प्रमाणे खुल्या बाजारातून निधी उभारण्याचा एक मार्ग आहे, परंतु ती त्याच कंपनीद्वारे आणली जाऊ शकते, जी आधीच शेअर बाजारात सूचीबद्ध आहे. या अंतर्गत कंपनी भांडवल उभारणीसाठी आपल्या विद्यमान आणि नवीन भागधारकांना नवीन समभाग जारी करते. अलीकडेच अदानी समूहाचा एफपीओ आला. 20 हजार कोटी जमा करण्यात ते यशस्वी झाले, पण कंपनीने ते रद्द केले.

आता तुमचे इंटरनेट बुलेटच्या वेगाने चालणार, सरकारचा नवा नियम!

नवीन फंड ऑफर (NFO): जेव्हा एखादी गुंतवणूक कंपनी बाजारातून भांडवल उभारण्याच्या उद्देशाने नवीन म्युच्युअल फंड योजना सुरू करते, तेव्हा त्याला NFO म्हणतात. म्युच्युअल फंड कंपनी NFO मधून उभारलेले भांडवल इक्विटी, बाँड्स आणि इतर मालमत्तांमध्ये गुंतवते. गुंतवणुकदारांना परतावा मिळवून देणे हे देखील त्याचे उद्दिष्ट आहे. NFO जारी करण्याची प्रक्रिया मालमत्ता व्यवस्थापन कंपनी (AMC) द्वारे हाताळली जाते.

मार्केट क्रॅश: अलिकडच्या काही दिवसांत जवळपास सर्व शेअर्स आणि निर्देशांकांमध्ये मोठी घसरण होत असताना हा शब्द वापरला जातो. शेअर बाजार कोसळण्याची ही चिन्हे आहेत. जवळजवळ सर्व स्टॉक लाल चिन्हासह दिसतात. गुंतवणूकदार स्टॉक मार्केटमध्ये नवीन पैसे गुंतवण्यापासून दूर राहतात आणि घसरण आणखी वेगवान होते.
शेअर व्यवहार: तुम्ही शेअर मार्केटमध्ये खरेदी किंवा विक्री करत असाल, सोप्या शब्दात याला शेअर व्यवहार म्हणतात. ही खरेदी-विक्री फक्त NSE, BSE मध्ये सूचीबद्ध कंपन्यांमध्येच व्हायला हवी हे वेगळे सांगण्याची गरज नाही.

BULL: स्टॉक मार्केटमध्ये ही एक अतिशय लोकप्रिय संज्ञा आहे. याचा अर्थ जलद. जर या बाजारातील खेळाडूंनी बुल रन म्हटल्यास निश्चितपणे बाजार चालतो यावर विश्वास ठेवा. अनेक वेळा वृत्त माध्यमांमध्ये बैलाला प्रतीक म्हणून दाखवले जाते.
अस्वल: या शब्दाचा अर्थ पडतो. जेव्हा शेअर बाजार घसरणीच्या कालखंडातून जात असतो, तेव्हा अस्वल हा शब्द वापरला जातो. बाजारातील खेळाडू या एका शब्दाने बाजाराच्या स्थितीचे वर्णन करतात.
शॉर्ट सेलिंग: शेअर मार्केटमध्ये या शब्दाचा अर्थ असा होतो की जे शेअर्स उपलब्ध नाहीत ते देखील विकले जाऊ शकतात. खात्यात फक्त पैसे असावेत. ते कायदेशीररित्या वैध आहे.
डिमॅट खाते: या खात्यात तुम्ही बाजारातून खरेदी केलेले शेअर्स, म्युच्युअल फंड इत्यादी ठेवू शकता. हे बँक खात्यासारखे देखील कार्य करते परंतु आपण त्यात पैसे ठेवू शकत नाही. तुम्ही या खात्यात ठेवाल, तुम्ही ठेवलेल्या कंपनीचे सर्व शेअर्स तुम्हाला अनुक्रमे दृश्यमान असतील. नवीन शेअर्स खरेदी करणार किंवा राखून ठेवलेले शेअर्स विकणार, याचा हिशेब या खात्याद्वारे केला जाईल.

म्हैस खरेदीवर ६० आणि गायीवर ४० हजार रुपये, जाणून घ्या कोणते जनावर खरेदी केल्यास किती कर्ज मिळणार

लाभांश: याचा सरळ अर्थ नफा, जो कंपन्या त्यांच्या शेअरधारकांना देतात. शेअर्स विकत घेताना तुम्हाला कळते की अमूक कंपनी लाभांश देईल. कंपनीने किती कमाई केली यावर ही रक्कम ठरवली जाते. म्युच्युअल फंडातही लाभांशाची तरतूद आहे.
इक्विटी: इक्विटी म्हणजे कंपनीमध्ये आंशिक सहभाग. जेव्हा एखादी कंपनी IPO आणते आणि तुम्ही त्यात गुंतवणूक करता तेव्हा याचा अर्थ असा होतो की जितका शेअर विकत घेतला गेला आहे तितका हिस्सा तुम्हाला मिळाला आहे. समजा एखाद्या कंपनीने बाजारातून एक लाख रुपये उभे करण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. जर तुम्ही त्यात 10,000 रुपये गुंतवले तर त्याला तुमची इक्विटी म्हटले जाईल. इक्विटीमध्ये ट्रेडिंग करण्यासाठी, गुंतवणूकदारांकडे डीमॅट खाते आणि ट्रेडिंग खाते असणे आवश्यक आहे.

SEBI: गुंतवणूकदारांच्या हिताचे रक्षण करणे, नियम आणि नियमांनुसार शेअर बाजार चालवणे हे त्याचे मूळ कार्य आहे. सेबी बोर्डामध्ये अध्यक्ष, अनेक पूर्णवेळ आणि अर्धवेळ सदस्य असतात. अध्यक्ष केंद्र सरकार नामनिर्देशित करते. सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (SEBI) ची स्थापना 12 एप्रिल 1992 रोजी झाली. SEBI चे उद्दिष्ट भारतीय भांडवली बाजार सुव्यवस्थित रीतीने कार्य करते याची खात्री करणे आणि गुंतवणूकदार किंवा व्यापार्‍यांना त्यांच्या गुंतवणुकीसाठी पारदर्शक वातावरण प्रदान करणे हे आहे.

चंद्रकांत पाटलांनी धीरज घाटे यांच्या मांडीवर बसून केला प्रवास 

सेन्सेक्स: हा बॉम्बे स्टॉक एक्स्चेंज म्हणजेच बीएसईचा बेंचमार्क निर्देशांक आहे. त्याला बीएसई सेन्सेक्स असेही म्हणतात. सेन्सेक्स हा शब्द संवेदनशील आणि निर्देशांक मिळून बनलेला आहे. हिंदीत याला संवेदी निर्देशांक म्हणतात. हे वेगवेगळ्या क्षेत्रातील ३० कंपन्यांच्या शेअर्समधील चढ-उतार दर्शवते. अशा प्रकारे, BSE शीर्ष 30 कंपन्यांच्या शेअर्समधील चढ-उतारांवर लक्ष ठेवते, त्याच प्रकारे, नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज म्हणजेच NSE शीर्ष 50 कंपन्यांचे खाते ठेवत निर्देशांक दर्शविते. त्याला निफ्टी ५० असेही म्हणतात. हे एक अग्रगण्य बाजार निर्देशक आहे. निफ्टी हा शब्द राष्ट्रीय आणि पन्नास मिळून बनला आहे. नावानुसार, या निर्देशांकात 14 क्षेत्रातील 50 भारतीय कंपन्यांचा समावेश आहे.