ग्रॅच्युइटी कोणाला आणि किती मिळते? घ्या जाणून यासंदर्भात काय नियम आहेत

ग्रॅच्युइटीचे नियम: जेव्हा लोक निवृत्त होतात. आणि त्यांना निवृत्तीनंतर दर महिन्याला जे पैसे दिले जातात त्याला पेन्शन म्हणतात. पण नोकरी सोडल्यानंतर पैसे एकत्र मिळतात. त्याला ग्रॅच्युइटी म्हणतात. प्रत्येकाला ग्रॅच्युइटी मिळत नाही. यासाठी काही नियम करण्यात आले आहेत आणि त्यानुसार ते घडते. सर्वसाधारणपणे कोणत्याही कर्मचाऱ्याला निवृत्तीनंतर ग्रॅच्युइटी दिली जाते. मात्र नियमानुसार निवृत्तीपूर्वीही पदवी देता येते.

मात्र यासाठी ५ वर्षे नोकरी पूर्ण करणे आवश्यक आहे. ग्रॅच्युइटीसाठी, पेमेंट ऑफ ग्रॅच्युइटी कायदा 1972 मध्ये भारतात लागू करण्यात आला. त्या लोकांना आर्थिक लाभ मिळवून देणे हा त्याचा उद्देश होता. ज्याने बराच काळ कंपनीत काम केले आहे. ग्रॅच्युइटी कोणाला दिली जाते आणि त्याची मोजणी करण्याची पद्धत काय आहे ते जाणून घेऊया.

ग्रॅच्युइटी म्हणजे काय?
कंपन्यांकडून त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना त्यांनी केलेल्या कामाबद्दल कृतज्ञता म्हणून ग्रॅच्युइटी दिली जाते. ग्रॅच्युइटी मिळवण्यासाठी कोणत्याही कर्मचाऱ्याने त्या कंपनीत ५ वर्षे काम करणे आवश्यक आहे. सरकारी आणि खाजगी कर्मचाऱ्यांना ग्रॅच्युइटी दिली जाते. ग्रॅच्युइटी आणि पेमेंट कायदा भारतातील सर्व कंपन्या, कारखाने, खाणी, तेल क्षेत्र, बंदरे, रेल्वे यांना लागू होतो. 10 पेक्षा जास्त कर्मचारी काम करणारी कोणतीही कंपनी तिच्या कर्मचाऱ्यांना ग्रॅच्युइटीची परवानगी देते.

ग्रॅच्युइटी कोणाला मिळते?
कोणताही कर्मचारी संस्थेत ५ वर्षे काम करतो. मग तो ग्रॅच्युइटी मिळण्याचा हक्कदार बनतो. परंतु अनेक ठिकाणी ग्रॅच्युइटी ५ वर्षांपेक्षा कमी कालावधीसाठीही लागू आहे. ग्रॅच्युइटी कायद्याच्या कलम 2A नुसार जर एखादा कर्मचारी भूमिगत खाणीत काम करत असेल तर तो 4 वर्षे 190 दिवसांनी ग्रॅच्युइटी घेऊ शकतो.

परंतु याशिवाय, ज्या काही संस्था आणि कंपन्या आहेत, तेथे 4 वर्षे 240 दिवसांनी म्हणजेच 4 वर्षे 8 महिन्यांनंतरच ग्रॅच्युइटी दिली जाते. आम्ही तुम्हाला सांगतो की ग्रॅच्युइटीचा लाभ निवृत्तीनंतरच मिळू शकतो, तुम्ही कंपनीत काम करत असताना त्याचा लाभ घेऊ शकत नाही.

ग्रॅच्युइटी किती मिळणार हे कसे कळणार?
निवृत्तीनंतर किंवा नोकरी सोडल्यानंतर किती ग्रॅच्युइटी मिळणार हे सहज कळू शकते. यासाठी, तुम्ही त्यानुसार मूळ वेतन आणि DA म्हणजेच महागाई भत्ता x (15/26) x (काम केलेल्या वर्षांची संख्या) शोधू शकता. जर आपण उदाहरण म्हणून बोललो, तर तुमचा मूळ पगार आणि DA म्हणजेच महागाई भत्ता मिळून ₹ 40000 आहे. तुम्ही 10 वर्षे कंपनीत काम केले आहे. तर तुम्हाला 40000 x (15/26) x 10 = रु 230,769 ग्रॅच्युइटी मिळतील.