आई, पत्नी आणि मुलाच्या मृत्यूचे दु:ख… दु:खाने वेढलेला पण ‘हृदयावर’ छाप सोडणारा तो मुघल सम्राट!
मुघलांच्या इतिहासात असाही एक सम्राट होता ज्यांचे दु:ख आयुष्यभर कमी झाले नाही. ते नाव होते शाहजहान. शाहजहानची आई त्याच्या बालपणीच वारली. बेगम मुमताज महल यांचा अकाली मृत्यू झाला आणि मुलगा दारा शिकोहचा खून झाला. इतिहासावर नजर टाकली तर शहाजहानने सत्ता मिळवण्यासाठी बंड केल्याचे दिसून येते. आणि तो बादशहा झाल्यावर मुलगा औरंगजेबानेही तेच केले.
शहाजहान शहजादे खुर्रम या नावाने ओळखला जात होता. हे नाव त्यांना दादा अकबर यांनी दिले होते, जे त्यांना खूप आवडले होते. जाणून घ्या, शहाजहानचा बालपणापासून तुरुंगात पोहोचेपर्यंतचा प्रवास कसा होता.
सत्तेत सावत्र आईचा हस्तक्षेप वाढला
शहजादे खुर्रम यांचा जन्म 5 जानेवारी 1592 रोजी लाहोर येथे जहांगीर आणि त्यांची पत्नी जगत गोसाई यांचा तिसरा मुलगा म्हणून झाला. 1619 मध्ये त्याच्या आईच्या मृत्यूने शहाजहानला तडा गेला. भाऊ खुस्रोने सत्तेसाठी केलेल्या बंडामुळे खुर्रम हा खरा उत्तराधिकारी मानला जात असे. मात्र जहांगीरचे नूरजहाँशी लग्न झाल्यानंतर परिस्थिती बदलू लागली. वडील जहांगीर हळूहळू दारू आणि अफूच्या नशा करू लागले. परिणामी नूरजहाँ अघोषितपणे राज्य करू लागली.
अशा परिस्थितीत खुर्रम आणि नूरजहाँ यांच्या नात्यात तणाव वाढला. जहांगीरचा नूरजहानवर इतका विश्वास होता की त्याने इतर कोणाचेही गांभीर्याने ऐकण्याचा प्रयत्न केला नाही. त्यामुळे खुर्रम आणि जहांगीर यांच्यातील संबंधही ताणले गेले.
टेक्निकल इंटेलिजन्स एजन्सीमध्ये नोकरीची संधी, रु. 1.7 लाख पगार, येथे अर्ज करा
जेव्हा राजकुमाराने बंड केले
परिस्थिती बिघडत असल्याचे पाहून हताश झालेल्या खुर्रमने १६२२ मध्ये आपल्या वडिलांविरुद्ध बंड केले परंतु ते अयशस्वी झाले. 1627 मध्ये वडिलांच्या मृत्यूनंतर, मुघल सिंहासनाच्या उत्तराधिकारासाठी खुर्रमने त्याचे सावत्र भाऊ शहरयार मिर्झा आणि नूरजहाँ यांच्याशी संघर्ष केला. खुर्रमने हार मानली नाही आणि एक वेळ आली जेव्हा नूरजहाँच्या विरोधात दरबारात विरोध वाढू लागला आणि यावेळी राजकुमाराच्या बाजूने सिद्ध झाले. खुर्रमने सम्राट शाहजहानच्या रूपात सत्ता ग्रहण केली आणि त्याची सावत्र आई नूरजहाँला नजरकैदेत ठेवण्याचा आदेश दिला.
सावत्र आईच्या भाचीने मुमताजशी लग्न केले
मुघल साम्राज्यावर आपला प्रभाव कायम ठेवण्यासाठी नूरजहाँने राजपुत्राचा विवाह त्याची भाची अर्जुमंद बानोशी केला. ज्यांना लग्नानंतर मुमताज महल या नावाने ओळखले जात होते. अर्जुमंद बानो केवळ तिच्या सौंदर्यासाठीच नव्हे तर दूरदृष्टीसाठीही ओळखल्या जात होत्या. त्यांना अरबी आणि पर्शियन भाषेत कविता लिहिण्याची आवड होती.
डेंग्यू-मलेरियापासून सुटका, घरामध्ये लावा ही झाडे, दूरवरून डास करतील प्रणाम
दोघांचा विवाह शाही पद्धतीने झाला. राजकुमाराने बोटातून अंगठी काढून अर्जुमंद बानोला घातली. कोर्टाच्या ज्योतिषांनी दोघांच्या शुभ लग्नाची तारीख निश्चित केली, ती 5 वर्षांनंतर होती. त्यामुळेच दोघांना मॅचमेकिंगनंतर 5 वर्षे प्रतीक्षा करावी लागली. हेच कारण होते की 1607 मध्ये दोघांचा विवाह झाला, परंतु 1612 मध्ये विवाह झाला.
शाहजहानच्या गादीवर फक्त चार वर्षे असताना मुमताजचा मृत्यू झाला. मृत्यूच्या काही काळापूर्वी मुमताज खूप आजारी राहू लागली होती. शेवटच्या क्षणी त्यांनी शाहजहानशी झालेल्या संवादादरम्यान एका स्वप्नाचा उल्लेख केला. तो म्हणाला, मी एक स्वप्न पाहिले आहे की मी एका सुंदर महालात आहे जो जगात कुठेही नाही. मी तुम्हाला असाच महाल बांधण्याची विनंती करतो. १७ जून १६३१ रोजी बुरहानपूर येथे मुमताजचा मृत्यू झाला. बेगमच्या मृत्यूनंतर, शहाजहानने विनंती पूर्ण केली आणि ताजमहाल बांधला.
जेव्हा मुलाने बंड केले
शहाजहान म्हातारा होत असताना सत्ता कोणाला मिळणार असा प्रश्न निर्माण झाला, तेव्हा दारा शिकोह आणि औरंगजेब ही दोन नावे पुत्रांमध्ये आघाडीवर होती. शाहजहानला दाराला सम्राट बनवायचे होते, परंतु औरंगजेबाने सत्ता मिळवण्याचे स्वप्न पाहिले आणि ते कोणत्याही किंमतीत पूर्ण करण्याचा निर्धार केला. त्याने आपल्या रणनीतीने भाई दारा शिकोहला ठार मारले आणि नंतर शाहजहानला कैदी बनवले. त्याने आपले वडील शाहजहानला कैद केल्यानंतर राज्य केले, परंतु शहाजहानने ताजमहाल बांधला आणि प्रेमाचे प्रतीक म्हणून त्याची स्थापना केली, जी आजही प्रेमळ जोडप्यांमधील उदाहरण म्हणून सादर केली जाते.