‘या’ 8 वर्षा च्या मुलीमुळे ‘शेकडो’ मुलींना ‘शिक्षण’
149 वर्षांपूर्वी या दिवशी महात्मा ज्योतिराव फुले यांनी पुण्यातील जनतेसह जातिभेद दूर करण्यासाठी आणि समाजात एकता आणण्यासाठी सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली. 24 सप्टेंबर 1873 रोजी या सभेला डॉ. विश्राम रामजी घोले समर्थक म्हणून उपस्थित होते.
डॉ. घोले हे पुण्यातील (तेव्हाचे पूना) प्रसिद्ध सर्जन होते, ज्यांना ‘व्हाईसरॉय ऑनररी सर्जन’ ही पदवी मिळाली होती. तो मागासलेल्या जातीचा होता, तरीही त्याचे उच्चवर्गीय जातीशी चांगले संबंध होते. ते महिला सक्षमीकरणाचे पुरस्कर्ते होते. यामुळेच त्यांनी आपल्या पहिल्या मुलीला, काशीबाईला शिक्षण देण्याचा निर्णय घेतला. त्यावेळी त्यांच्या या निर्णयाला समाजात कडाडून विरोध झाला होता.
‘IT’ कंपनीतून ‘नोकरी’ची संधी सावध व्हा
मुलीला पैसे द्यावे लागले
डॉ.घोले यांचा जीवनपट मराठीत लिहिणाऱ्या प्राध्यापिका प्रतिमा परदेशी सांगतात, त्या काळात समाजातील लोकांचा समज होता की, मुलींनी शिक्षण घेतल्यास संपूर्ण पिढी उद्ध्वस्त होईल. कन्येच्या शिक्षणासाठी सनातनी रूढीवादी समाजाच्या विरोधात जाण्याचा निर्णय घेणे सोपे नव्हते.
डॉ.घोले आपल्या मुलीला प्रेमाने बाहुली म्हणत असत. त्यांनी काशीबाईंना शिक्षणासाठी शाळेत पाठवले. डॉ.घोले आपल्या म्हणण्यावर ठाम राहून मुलीला शिकवू लागले. घरच्यांनी आधी आणि नंतर बाहेर विरोध केल्याने मुलीला याचा फटका सहन करावा लागला.
कालांतराने विरोध वाढत गेला. मुलीला शाळेत पाठवून मोठी चूक होत असल्याचे काही नातेवाईकांना वाटले. त्यामुळे काही नातेवाईकांनी एक योजना आखून काशीबाईंना काचेचे बारीक भाग जेवणात मिसळून खाऊ घातले. परिणामी, शरीराच्या अंतर्गत भागाचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले.
PNB किसान योजना: शेतीशी संबंधित प्रत्येक गरज पूर्ण करण्यासाठी, शेतकऱ्यांना मिळणार 50,000 रुपये विना तारण कर्ज
डॉ.घोले यांनी मुलीच्या मृत्यूचे कारण सांगितले नाही
प्रोफेसर प्रतिमा यांच्या मते, डॉ. घोले आणि त्या काळातील लोकांनी काशीबाईंच्या मृत्यूचे नेमके कारण कधीच सांगितले नाही, परंतु नंतरच्या पिढ्यांनी कागदपत्रे आणि मुलाखतींमध्ये त्या घटनेचा उल्लेख केला. त्या सांगतात, काशीबाईंचा जन्म १३ सप्टेंबर १८६९ आणि मृत्यू २७ सप्टेंबर १८७७ रोजी झाला. डॉ. घोले यांनी आपल्या मुलीच्या स्मृतीप्रित्यर्थ तीन वर्षांनंतर कारंजा बांधला आणि त्यावर तिच्या मृत्यूची तारीख नमूद केली. त्या कारंज्याला बहलिच्छा हौद असे नाव देण्यात आले.
मुलीच्या मृत्यूनंतरही थांबले नाही, मुलींसाठी शाळा उघडली
मुलगी खाल्ल्यानंतर डॉ.घोले यांनी मुलींना शिक्षणाचा हक्क मिळवून देण्यासाठी स्वत:चा उपक्रम सुरू केला. 1884 मध्ये त्यांनी मुलींसाठी शाळा उघडली. आपल्या धाकट्या गंगूबाईलाही त्यांनी याच शाळेत शिकवले. जो वैदिक धर्माचा जाणकार झाला.
डॉ.घोले यांनी महिलांच्या उन्नतीसाठी व प्रगतीसाठी समाजातील लोकांसोबत सातत्याने संघर्ष केला. या अभियानामुळे शेकडो मुलींना हक्क मिळाला. शिक्षण घेतले आणि पुढे गेले.