खोया-पाया केंद्र , महाकुंभ मेळ्यात हरवलेल्या व्यक्तींचा शोध !
महाकुंभ मेळ्यात हरवलेल्या व्यक्तींना शोधण्यासाठी एक भन्नाट सुविधा करण्यात आली आहे. या सुविधेला खोया-पाया हे नाव देण्यात आलं असून. अनेकांना गर्दीत हरणाऱ्या प्रियजनांना शोधण्यासाठी ही सुविधा प्रंचड प्रमाणात उपयोगी ठरत असलेली पहायला मिळाली आहे.
महाकुंभ मेळा 2025: जगातील सर्वात मोठ्या धार्मिक सोहळ्याची तयारी सुरू
भारतीय संस्कृतीत महत्त्वाचे स्थान असलेला कुंभमेळा हा केवळ धार्मिक नव्हे, तर सांस्कृतिक, सामाजिक आणि ऐतिहासिक दृष्टिकोनातूनही जगातील सर्वात मोठ्या कार्यक्रमांपैकी एक मानला जातो. या वर्षीचा महाकुंभ मेळा 2025 13 जानेवारी ते 26 फेब्रुवारी या कालावधीत आयोजित केला जाणार आहे.
कुंभ आणि कथानकांतील स्थान:
चित्रपटसृष्टीनेही कुंभमेळ्याचे महत्त्व अधोरेखित केले आहे. वर्षानुवर्षे बॉलिवूडमध्ये कुंभ आणि त्यात हरवलेल्या कुटुंबीयांवर आधारित कथानकं प्रेक्षकांच्या मनात घर करत आली आहेत. मनमोहन देसाईंच्या 1977 साली आलेल्या अमर अकबर अँथनी चित्रपटातील “कुंभ के मेले में बिछडे तीन भाई…” हा डायलॉग आजही लोकांच्या स्मरणात आहे. कुंभमेळ्यातील गडबडीत हरवलेल्या व्यक्तींची कहाणी आजही लोकांना भावते, कारण अशा गर्दीत प्रियजनांचा शोध घेणे हा खरोखरच मोठा संघर्ष असतो.
महाकुंभ मेळ्याचं महत्त्व:
महाकुंभ मेळा हा केवळ धार्मिक समारंभ नसून तो भक्ती, श्रद्धा, परंपरा आणि लोकजातींच्या एकत्रीकरणाचं अनोखं प्रतीक आहे. जगभरातील लाखो भाविक या सोहळ्याला उपस्थित राहतात. चार ठिकाणी—हरिद्वार, प्रयागराज, उज्जैन आणि नाशिकमध्ये कुंभमेळा आलटून-पालटून भरतो. यंदाचा महाकुंभ प्रयागराज (प्रयाग) येथे आयोजित करण्यात आला आहे, जिथे गंगा, यमुना आणि अदृश्य सरस्वती नद्यांचा त्रिवेणी संगम आहे.
कुंभमेळ्याची वैशिष्ट्ये:-
- आध्यात्मिक महत्त्व: कुंभमेळ्यात स्नान केल्याने मोक्ष प्राप्त होतो, अशी हिंदू धर्मीयांची श्रद्धा आहे. लाखो भाविक संगमावर स्नान करून आपल्या पापांचा क्षय करण्याचा प्रयत्न करतात.
- साधू-संतांचा मेळावा: देशभरातील विविध अखाड्यांचे साधू-संत येथे एकत्र येतात. नागा साधूंचे आकर्षण, महंतांचे प्रवचन, आणि धार्मिक विधी हे सोहळ्याचे महत्त्वाचे भाग आहेत.
- गर्दी व्यवस्थापन: महाकुंभ हा केवळ धार्मिक सोहळा नाही, तर प्रशासन आणि व्यवस्थापनाच्या दृष्टीनेही एक मोठं आव्हान असतो. लाखो लोकांचा जमाव सांभाळणे, त्यांची सुरक्षितता सुनिश्चित करणे आणि स्वच्छता राखणे यासाठी प्रशासन व्यापक उपाययोजना करतं.
2025 महाकुंभ मेळ्यासाठी तयारी:-
या वर्षीचा कुंभमेळा अधिक भव्य होणार असल्याची अपेक्षा आहे. प्रशासनाने भाविकांसाठी व्यापक तयारी केली असून, डिजिटल यंत्रणा, सुरक्षा, वैद्यकीय सेवा आणि गर्दी व्यवस्थापनासाठी आधुनिक उपाययोजनांचा अवलंब केला जाणार आहे.
कुंभमेळा आणि सिनेमा:-
भारतीय चित्रपटसृष्टीने कुंभमेळ्याला नेहमीच एक वेगळं स्थान दिलं आहे. कुंभ आणि त्यात हरवलेल्या पात्रांवर आधारित अनेक चित्रपट प्रेक्षकांच्या मनात कायमचे कोरले गेले आहेत. अमर अकबर अँथनी, देवदास, आणि कुंभ के मेले में यांसारख्या चित्रपटांनी कुंभमेळ्याचं सामाजिक महत्त्व प्रभावीपणे सादर केलं आहे.
यंदाच्या महाकुंभ सोहळ्याला उपस्थित राहून या ऐतिहासिक आणि धार्मिक परंपरेचा भाग होण्याची संधी लाखो लोकांना मिळणार आहे. कुंभमेळा हा श्रद्धा, परंपरा आणि भक्ती यांचा संगम असून, तो भारतीय संस्कृतीचं अमूल्य प्रतीक आहे.